İç ve Dış İskonto Hesaplama

İç ve Dış İskonto Hesaplama Nasıl Yapılır?

İskonto hesaplama, gelecekteki bir tarihte tahsil edilecek bir alacağın (örneğin bir senet veya çekin) bugünkü değerinin (peşin değerinin) bulunması işlemidir. Bu işlem, alacağın vadesine kadar geçecek süre için içerdiği faiz tutarının düşülmesini ifade eder. Aracımız, finansal ihtiyaçlarınıza yönelik olarak üç farklı yöntemle iskonto hesaplaması yapmanızı sağlar: basit dış iskonto, basit iç iskonto ve bileşik iç iskonto.

Basit Dış İskonto Nasıl Hesaplanır?

Basit dış iskonto (peşin iskonto), iskonto tutarının vade sonundaki nominal değer (üzerinde yazılı değer) üzerinden hesaplandığı yöntemdir. Genellikle kısa vadeli bankacılık ve finans işlemlerinde kullanılır. Bu yöntemde faiz, vade sonu değerinden düşülür.

Peşin Değer (P) = Nominal Değer (S) × [1 – (Yıllık Faiz Oranı (i) × Gün Sayısı (t) / 36000)]

Örnek: Nominal değeri 20.000 TL olan, vadesine 120 gün kalmış bir senede yıllık %30 basit dış iskonto oranı uygulanırsa bugünkü değeri ne olur?
Peşin Değer = 20.000 × [1 – (30 × 120 / 36000)] = 20.000 × [1 – 0.1] = 18.000 TL olur.

Nominal Değer (S) = Peşin Değer (P) / [1 – (Yıllık Faiz Oranı (i) × Gün Sayısı (t) / 36000)]

Örnek: Peşin değeri 18.000 TL olan ve vadesine 120 gün kalan bir senede yıllık %30 basit dış iskonto oranı uygulanıyorsa nominal değeri ne olur?
Nominal Değer = 18.000 / [1 – (30 × 120 / 36000)] = 18.000 / 0.9 = 20.000 TL olur.

Basit İç İskonto Nasıl Hesaplanır?

Basit iç iskonto (gerçek iskonto), iskonto tutarının alacağın peşin değeri üzerinden hesaplandığı bir yöntemdir. Bu yaklaşım, faizin anaparaya (peşin değere) eklenerek vade sonundaki nominal değeri oluşturduğu mantığına dayanır. Bu nedenle daha rasyonel bir yöntem olarak kabul edilir.

Peşin Değer (P) = Nominal Değer (S) / [1 + (Yıllık Faiz Oranı (i) × Gün Sayısı (t) / 36000)]

Örnek: Nominal değeri 20.000 TL olan, vadesine 120 gün kalmış bir senede yıllık %30 basit iç iskonto oranı uygulanırsa bugünkü değeri ne olur?
Peşin Değer = 20.000 / [1 + (30 × 120 / 36000)] = 20.000 / [1 + 0.1] = 18.181,82 TL olur.

Nominal Değer (S) = Peşin Değer (P) × [1 + (Yıllık Faiz Oranı (i) × Gün Sayısı (t) / 36000)]

Örnek: Peşin değeri 18.181,82 TL olan ve vadesine 120 gün kalan bir senede yıllık %30 basit iç iskonto oranı uygulanıyorsa nominal değeri ne olur?
Nominal Değer = 18.181,82 × [1 + (30 × 120 / 36000)] = 18.181,82 × 1.1 ≈ 20.000 TL olur.

Bileşik İç İskonto Nasıl Hesaplanır?

Bileşik iskonto, özellikle vadesi bir yıldan uzun olan işlemlerde kullanılır. Bu yöntemde faiz, belirli dönemlerde (faizlendirme sıklığı) anaparaya eklenir ve bir sonraki dönemde faiz, bu yeni anapara üzerinden hesaplanır. Bu, “faizin de faiz kazanması” prensibine dayanır.

Peşin Değer (P) = S / [1 + (i / m)]^(t × m)

Örnek: Nominal değeri 50.000 TL olan, vadesine 3 yıl kalmış bir senede yıllık %24 faiz oranı aylık olarak faizlendirilerek uygulanıyorsa peşin değeri ne olur?
Burada; S=50.000, i (yıllık faiz) = 0.24, m (yıldaki faizlendirme sayısı) = 12, t (yıl) = 3’tür.
Dönemlik faiz (i/m) = 0.24 / 12 = 0.02
Toplam dönem (t × m) = 3 × 12 = 36
Peşin Değer = 50.000 / (1 + 0.02)^36 = 50.000 / 2.039887 ≈ 24.510,95 TL olur.

Nominal Değer (S) = P × [1 + (i / m)]^(t × m)

Örnek: Peşin değeri 24.510,95 TL olan bir senedin vadesine 3 yıl vardır ve yıllık %24 faiz aylık olarak faizlendirilmektedir. Nominal değeri ne olur?
Nominal Değer = 24.510,95 × (1 + 0.02)^36 = 24.510,95 × 2.039887 ≈ 50.000 TL olur.

İskonto Hesaplamaları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

• Nominal Değer (İtibari Değer): Bir finansal belgenin (senet, çek, tahvil vb.) üzerinde yazan ve vade sonunda ödenecek olan tutardır.
• Peşin Değer: Gelecekteki bir paranın belirli bir faiz oranıyla bugüne indirgenmiş değeridir.
• İskonto Tutarı: Nominal değer ile peşin değer arasındaki farktır ve paranın zaman değerini veya faiz maliyetini ifade eder.
• İç ve Dış İskonto Farkı: Dış iskonto, faizi nominal değer üzerinden; iç iskonto ise peşin değer üzerinden hesaplar. Bu nedenle aynı koşullar altında dış iskonto tutarı daima iç iskonto tutarından daha fazladır.
• Finansal Yıl Kavramı: Finansal hesaplamalarda, bir yıl genellikle 360 gün ve bir ay 30 gün olarak kabul edilir. Aracımız, süreye göre hesaplamalarda bu varsayımı kullanır. İki tarih arası hesaplamada ise takvimdeki gerçek gün sayısı dikkate alınır.